Kamuflaż dżunglowy albo jak maskują się kaczki, jaszczury i leopardy

Terminem duck hunter określa się zwykle całą rodzinę kamuflaży. Za jej „ojca” uchodzi amerykański drugowojenny wzór US M1942. To maskowanie wykorzystywała walcząca na Pacyfiku piechota morska. Tamtejszy „teatr operacyjny” składał się z setek mniejszych lub większych wysepek, zamienionych przez Japończyków w twierdze. Zwykle porastał je gęsty, tropikalny las. Skłoniło to amerykańskich wojskowych do opracowania kamuflażu, który pozwalałby noszącym go żołnierzom jak najlepiej „wtapiać” się w tamtejszą gęstą, bujną roślinność.

Wybrano wzór stworzony przez Norvella Gillespie. Powstał on poprzez naniesienie na jasnozielone tło ciemnozielonych oraz brązowych plam. Tylko w 1942 roku generał MacArthur zażądał 150 000 „kaczych" mundurów.

Wzór M 1942, nazywany też frogskin, był wykorzystywany nie tylko przez Amerykanów. Przez pięćdziesiąt powojennych lat różne jego wariacje na swoich grzbietach nosili Holendrzy, Indonezyjczycy, żołnierze Południowego Wietnamu, Południowej Korei, Turcji, Meksyku, Kolumbii, Chin, Hondurasu i Iranu. Jak widzimy, duck hunter cieszył się sporą popularnością.

TAP47, nazywany też camouflage the leopard lub lizard, jest francuską modyfikacją drugowojennego brytyjskiego wzoru brushstroke. Od angielskiego pierwowzoru odróżnia go orientacja barwnych „maźnięć” – Francuzi nanosili je raczej w osi poziomej niż pionowej. Kamuflaż skomponowano przez nałożenie na tło koloru khaki brązowych oraz zielonych pasów. „Jaszczurkę” wielokrotnie zresztą modyfikowano, dostosowując ją do warunków panujących w różnych teatrach operacyjnych.

Francuskie wojny kolonialne

TAP47, powstały około 1951 roku, był wykorzystywany przez francuskich spadochroniarzy podczas pierwszej wojny indochińskiej (1946-1954) i wojny algierskiej (1954-1962). W obu tych konfliktach celem Republiki było utrzymanie swoich posiadłości kolonialnych i obie te wojny zostały przez nią przegrane.

Pokryte TAP47 mundury tenue du leopard trafiają do Indochin już w latach 50. Francuskie władze kolonialne dostarczają je lojalnym Republice Wietnamczykom. W latach 60. armia Republiki Wietnamu (czyli Wietnamu Południowego) wyposaża swoje jednostki specjalne w zmodfikowane francuskie lizardy. Zmiany sprowadzają się do nasycenia wzoru intensywniejszymi odcieniami zieleni.

Kamuflaż po dostosowaniu do tropikalnych, wietnamskich warunków sprawdza się doskonale. Szybko też wpada w oko „amerykańskim doradcom”. „Tygrysie” mundury noszą zarówno żołnierze elitarnych formacji – US Army Special Forces, Navy SEAL i Marine Recon – jak i chcący zgrywać twardzieli „dekownicy” z jednostek tyłowych. „Po godzinach” oblegają oni sajgońskie bary, wlewają w siebie kolejną „33-kę" i puszczają oczka od tamtejszych piękności.

Mundury są szyte na miejscu i przez kolejne wojenne lata ewoluują. Zielonkawe i brązowawe maźnięcia raz są szersze, a raz węższe, raz ciemniejsze, a raz jaśniejsze. Czasami się je zagęszcza, a czasami „rozrzedza”.

Na początku lat 70. w Zairze (dawne Kongo Belgijskie, obecnie Demokratyczna Republika Konga) powstaje pewien interesujący wzór maskowania. Dzięki nałożeniu na jasnozielone lub ciemnobrązowe tło charakterystycznych, ciemnoszarych cętek zakamuflowany mundur zaczyna przypominać skórę leoparda.

Koleje partie tych szytych najpierw w Belgii, później zaś w Azji mundurów trafiają głównie do żołnierzy z dywizji Kamanyola – oczka w głowie Mobutu Sese Seko, „koguta kryjącego wszystkie kurki”. Ta „elitarna” i lojalna jednostka, szkolona przez północnych Koreańczyków (!), była rodzajem przybocznej gwardii dyktatora, jego „polisą ubezpieczeniową”. Jednak w 1978 roku, w trakcie walk w kongijskiej prowincji Shaba, została rozbita przez prosowieckich bojówkarzy z FNLC (Front de libération nationale congolaise). Dopiero wsparcie belgijskich i francuskich wojsk pozwoliło pokonać rebeliantów i, być może, uratowało reżim „Walecznego Koguta".

W 2017 roku Wietnamska Armia Ludowa wprowadziła K-17 – nowy kamuflaż, a w zasadzie całą ich rodzinę. Wzór przeznaczony dla wojsk lądowych powstał poprzez naniesienie na bladozielone tło warstw ciemnozielonych, brązowych i czarnych plamek.

Wielu Wietnamczyków krytykuje K-17, twierdząc, że jest on nieudaną kopią niemieckiego flecktarna i japońskiego Jietai. Niewiele więcej o tym wzorze wiadomo.

O multicamie słyszeli pewnie wszyscy. Kamuflaż został zaprojektowany dla armii amerykańskiej i pomyślany jako możliwie uniwersalny, zachowujący swoje maskujące właściwości w rozmaitych strefach klimatycznych. Jego wprowadzenie miało odciążyć system logistyczny i tym samym zwiększyć mobilność US Army.

Szybko jednak dostrzeżono, że multicam nie jest tak do końca multi. Nie najlepiej radzi sobie np. w lasach tropikalnych strefy równikowej. Nic dziwnego. W jego standardowej wersji dominują raczej odcienie żółci i jasnego brązu, a więc niezbyt „dżunglowe" barwy.

Twórca kamuflażu, firma Crye Precision, postanowiła coś z tym fantem zrobić. W 2013 roku opracowała więc kilka kolejnych „multi-wzorów”, w tym jeden przeznaczony do użytku właśnie w lasach tropikalnych. Kamuflaż powstał z połączenia pięciu kolorów: oliwkowego, jasnozielonego, zielonego, ciemnobrązowego i ciemnozielonego. Jak widać, istotnymi elementami mulitcamowej palety są barwy ciemne. Nie powinno to nas dziwić – w dżungli, z racji na niezwykle gęstą roślinność, często panuje mrok.

Jakub Buźniak

Pasjonat historii, geopolityki i, w mniejszym stopniu, wojskowości. Dużo czyta, czasem trochę myśli. O swoim prywatnym życiu nie będzie pisał, bo ma świadomość, że nikogo takie wynurzenia nie interesują.