Kosmiczna próżnia wciąga nie tylko poza atmosferą planet — wzrok utkwiony w nocnym niebie to zapewne nic niezwykłego od początków istnienia ludzkości. Nic dziwnego, że próbowano tworzyć urządzenia umożliwiające wydarcie pustce jej tajemnic. Oczywiście się udało, czego efektem są znane dziś teleskopy astronomiczne. Jednak z punktu widzenia przyszłego obserwatora ich popularność ma też wadę — ciężko wybrać odpowiedni model. Tu z pomocą przychodzi nasz ranking. Ale po kolei.
Kto, co, gdzie i za ile?
Ta krótka litania ogólnikowych pytań ma dość kluczowe znaczenie przy wyborze przyszłego teleskopu. Możliwości fizyczne i manualne obserwatora, cel obserwacji, miejsce jej prowadzenia oraz dostępny budżet determinują najważniejsze parametry docelowego przyrządu, a tym samym zawężają pole wyboru.
Dla dzieci i osób starszych ciężki sprzęt będzie problematyczny w transporcie. Podobnie poziom komplikacji obsługi należy dostosować do obsługującego. Chcąc obserwować obiekty jaśniejsze lub bliższe, nie trzeba aż tak skupiać się na jasności obrazu, ta jednak będzie istotna dla oddalonych ciał niebieskich. Poziom przybliżenia również dobieramy pod kątem celu obserwacji. O jasności układu optycznego trzeba też pamiętać określając miejsce prowadzenia obserwacji — w pobliżu miast zanieczyszczenie świetlne skutecznie ukryje przed naszym wzrokiem co ciemniejsze obiekty. Natomiast budżet — ten bywa różny, dlatego w przypadku mniej wypchanego portfela lepiej stawiać na jakość obrazu kosztem powiększenia.
Rodzaje teleskopów
Podstawowy podział obejmuje dwie podstawowe konstrukcje: refraktory (czyli lunety soczewkowe) oraz reflektory (teleskopy zwierciadlane). Te pierwsze są zwykle cięższe i nieco większe, jednak dają jaśniejszy i bardziej kontrastowy obraz. Okular (czyli miejsce, przez które spogląda obserwator) umieszczony jest z tyłu tubusu.
Reflektory zaś są lżejsze, natomiast ich rozmiar zależy od zastosowanego systemu — Newtona (większe) lub Cassegraina (mniejsze). Obraz uzyskany za ich pośrednictwem jest nieco ciemniejszy, dlatego zazwyczaj kompensuje się to rozmiarem zastosowanych luster. W teleskopach Newtona okular umieszczony jest przy szczycie tubusu, w konstrukcjach Cessegraina — na końcu, podobnie jak w refraktorach.
Parametry teleskopów
Każdy teleskop opisuje kilka kluczowych parametrów, pozwalających określić w jaki sposób będzie ukazywał obserwowane obiekty i do czego będzie się nadawał lepiej, a do czego gorzej. Oto co należy wiedzieć, czytając specyfikację teleskopu:
- Średnica i ogniskowa obiektywu/lustra — im większa średnica (apertura), tym więcej światła jest w stanie „zebrać” teleskop, a co za tym idzie — dać jaśniejszy i wyraźniejszy obraz. Ogniskowa określa w jakiej odległości od „wlotu” następuje skupienie wiązki światła, co przekłada się na długość tubusa i powiększenie obrazu.
- Ogniskowa okularu i średnica wyciągu — okular montowany jest na wyciągu, którego średnica ma znaczenie głównie w momencie dokupowania akcesoriów. Najpopularniejsze standardy to 2” i 1,25” (cala). Ogniskowa okularu natomiast odpowiada za pole widzenia i powiększenie — im jest mniejsza, tym bardziej powiększony (a tym samym zawężony) obraz widzimy.
- Powiększenie — obliczane poprzez podzielenie ogniskowej obiektywu przez ogniskową okularu (np. 500/20=25x). Trzeba pamiętać, że zbyt mocne powiększenie uzyskane przez zbyt małą soczewkę/lustro da ciemny i niewyraźny obraz. Za rozsądne maksimum uznaje się przybliżenie nie większe niż dwukrotność średnicy obiektywu/lustra w milimetrach (np. dla soczewki 70 mm byłoby to 140x).
Rodzaje montażów
Teleskop musi być do czegoś zamocowany. Tym czymś jest montaż (zwykle osadzony na statywie). Rozróżnia się dwa główne rodzaje montaży:
- Horyzontalne (azymutalne) — podobne do fotograficznych, ruszają się w dwóch płaszczyznach: pionowej i poziomej. Lekkie, o sporym udźwigu, proste w obsłudze, dobre dla początkujących. Szczególną odmianą tego typu konstrukcji jest montaż Dobsona, który najczęściej stosowany jest przy sporych teleskopach Newtona.
- Paralaktyczne (równikowe) — do prawidłowej pracy wymagają „wycelowania” w Gwiazdę Polarną (lub Krzyż Południa na południowej półkuli). Po ustawieniu teleskopu na cel obserwacji wystarcza jedynie obrót wokół jednej osi, aby śledzić obiekt, dlatego tego typu montaże są wręcz niezbędne do fotografii astronomicznej. Zdarzają się także montaże paralaktyczne z własnym napędem pozwalającym podążać automatycznie za pozornym ruchem nieba. Wadą jest ich mniejszy udźwig, a w modelach z przeciwwagą — spora masa.
To tyle w kwestii wprowadzenia. Zainteresowanych bardziej szczegółowym ujęciem tematu zapraszamy do zapoznania się z naszym poradnikiem o wyborze teleskopu dla początkujących obserwatorów.
Teleskopy astronomiczne — ranking
Sky Watcher Discovery BK 707 AZ2 70/700
Dość podstawowy teleskop soczewkowy o aperturze 70 mm i ogniskowej 700 mm, co pozwala mu uzyskać maksymalne powiększenie na poziomie 140x. Wyposażony w szukacz 5x24. Osadzony na solidnym montażu azymutalnym AZ2 z aluminiowym statywem. W zestawie znajdują się dwa okulary 1,25” o ogniskowych 25 i 10 mm, nasadka kątowa 90° i soczewka Barlowa 2x. Waga całości to 4 kilogramy.
Sky Watcher Discovery BK 705 AZ2 70/500
Krótszy brat modelu BK 707 — ogniskowa wynosi 500 mm przy tej samej aperturze, co przekłada się na maksymalne powiększenie 100x z użyciem dołączonych okularów i soczewki Barlowa. Taki sam szukacz, okulary, montaż i statyw, jednak krótszy tubus pozwolił obniżyć wagę do 2,7 kilograma, dzięki czemu to bardziej mobilny model teleskopu.
Celestron Perceptor Travel 50 mm
Ważący zaledwie kilogram refraktor turystyczny o aperturze 50 mm i ogniskowej 360 mm. Maksymalne powiększenie z użyciem dołączonych akcesoriów wynosi 135x. W zestawie statyw aluminiowy z montażem azymutalnym, okulary 0,965” 20 i 8 mm, szukacz 2x20, nasadka kątowa 45°, soczewka Barlowa 3x oraz plecak.
Celestron Horizon Travel 70 mm
Tym razem mamy do czynienia z większym bratem poprzednika. Apertura 70 mm, ogniskowa 400 mm, szukacz 5x24, dwa okulary 1,25” o ogniskowych 20 i 10 mm, statyw aluminiowy z montażem azymutalnym. Maksymalne powiększenie na dołączonych akcesoriach wynosi 40x. Tu również w zestawie dodany jest plecak do przenoszenia, a waga całości wynosi 1,5 kilograma.
Celestron PowerSeeker 60 AZ
Kolejny refraktor, tym razem z obiektywem o średnicy 60 mm i ogniskowej 700 mm. W zestawie dołączone są dwa okulary 1,25” o ogniskowych 20 i 4 mm, pozwalające uzyskać powiększenia odpowiednio 35x oraz 175x. Ponadto zestaw zawiera nasadkę kątową 90°, soczewkę Barlowa 3x, szukacz 5x24, a także statyw aluminiowy z montażem azymutalnym. Waga: 3,2 kilograma.
Celestron Firstscope IYA 76
Jeden z najmniejszych teleskopów zwierciadlanych w układzie Newtona, został osadzony na montażu Dobsona. Doskonały na biurko dziecka, z aperturą 76 mm i ogniskową 300 mm, przy użyciu dołączonych soczewek 1,25” o ogniskowych 20 i 4 mm daje powiększenie maksymalne 75x. Pozwala zobaczyć m.in. kratery na Księżycu, pierścienie Saturna, niektóre księżyce Jowisza. Waży zaledwie 1,7 kilograma..
Sky Watcher Dobson 130
Nieco zmodyfikowana wersja teleskopu Celestron Firstscope. Główne zmiany to większa apertura (130 mm) i umieszczenie zwierciadła wtórnego na wysuwanym wysięgniku, co pozwoliło uzyskać dłuższą ogniskową (650 mm) przy zachowaniu kompaktowego rozmiaru. Dołączone w zestawie okulary 1,25” o ogniskowych 25 i 10 mm pozwalają uzyskać powiększenie 65x. Pakiet zawiera również prosty szukacz typu Red dot. Dzięki składanej konstrukcji ten teleskop dobrze sprawdzi się w podróżach samochodowych, nie zajmie także dużo miejsca w domu. Waga to 7 kilogramów.
Celestron AstroMaster Constellation 130 EQ
Ponownie reflektor Newtonowski, tym razem na montażu paralaktycznym i stalowym statywie. Apertura wynosi aż 130 mm, zaś ogniskowa 650 mm. Szukacz to prosty kolimator z czerwoną kropką. W zestawie dołączone są okulary 1,25” o ogniskowych 20 i 10 mm, dające powiększenie maksymalnie 65x oraz praktyczny stolik na akcesoria. W tym przypadku waga jest dość spora: blisko 11 kilogramów, więc jest to model raczej do użytku stacjonarnego lub przewożenia samochodem.
Sky Watcher Universe BK 709 EQ1 70/900
Teleskop soczewkowy o aperturze 70 mm i ogniskowej aż 900 mm, maksymalne powiększenie z użyciem dołączonych akcesoriów to 180x. Mamy tu do czynienia z montażem paralaktycznym EQ1 na aluminiowym statywie z półeczką na akcesoria. W skład zestawu wchodzą dwa okulary 1,25” (25 i 10mm), soczewka Barlowa 2x, nasadka kątowa 90° i szukacz 5x24. Waga wynosi około 9 kilogramów.
Sky Watcher Dobson 8" Pyrex
Ten teleskop Newtona na montażu Dobsona to prawdziwy kolos. Średnica lustra to aż 203 mm, zaś ogniskowa wynosi 1200 mm. Dołączone w zestawie okulary 2” pozwalają uzyskać powiększenie 48x (25mm) lub 120x (10 mm). Namierzanie obiektów na niebie ułatwi szukacz 9x50. Obraz z tego teleskopu jest klarowny i jasny, ale ma to swoją cenę w postaci gabarytu i wagi aż 23 kilogramów, przez co jest to sprzęt raczej stacjonarny.
Zgarnij 5% rabatu przy zakupie teleskopu
Wystarczy postępować zgodnie z poniższą instrukcją:
- Dodać do koszyka produkty z kategorii: teleskopy astronomiczne
- Wpisać kod rabatowy rura-do-patrzenia w polu „Wprowadź kod rabatowy”
- Dokończyć składanie zamówienia i poczekać na przesyłkę.