Jednym z pierwszych pytań, które zadaje sobie każdy z nas poszukując pierwszej wiatrówki, brzmi: „Jaki jest maksymalny zasięg strzału?”. Kupując karabinek pneumatyczny z celownikiem optycznym wielu przyszłych strzelców liczy na doznania godne snajperów. Czy długodystansowe strzelanie z wiatrówki to hit czy kit? Na to pytanie odpowiemy w poniższym tekście.
1. Co to jest wiatrówka i śrut?
2. Energia wylotowa to podstawa!
3. Kluczowa krzywa balistyczna
4. Jaki jest skuteczny zasięg wiatrówki?
5. Ustawienie celownika
6. Czy strzelanie długodystansowe z wiatrówki ma sens?
Strzelanie na daleki dystans jest wymagające ale daje wiele satysfakcji
Co to jest wiatrówka i śrut?
Aby skupić się na zasięgu warto zacząć od wyjaśnienia specyfiki wiatrówek oraz typowej amunicji. Pozwoli to zrozumieć jak rozpędzany jest śrut i jak zachowuje się w drodze do celu.
Wiatrówka to, upraszczając, pistolet lub karabinek który miota pociski za pomocą energii sprężonego gazu. To ostatnie może być dostarczane ze specjalnego zbiornika o dużej (PCP, Pre Charged Pneumatics), może być sprężane w cylindrze za pomocą tłoka napędzanego napiętą sprężyną, sprężane przed każdym strzałem wbudowana pompką (PCA, Pre Charged Air) lub dostarczanego z specjalnych jednorazowych kartuszy zwykle wypełnionych dwutlenkiem węgla).
Kolejnym kluczowym komponentem jest amunicja. Wiatrówki strzelają zwykle ołowianym śrutem typu „diabolo" . Taki pocisk zbudowany jest z główki (może być ona różnego kształtu) oraz pustego w środku kielicha. W przypadku wiatrówek gwintowanych o energii wylotowej poniżej 17J tego typu amunicja pozwoli na celne strzelanie do celu oddalonego nawet o 70 -100 m (choć taka odległość wymaga już obierania dużych poprawek i dobrych warunków podczas strzelania).
Śrut różnego typu
Okrągły śrut (BB) przeznaczony jest głównie do strzelania z pneumatyków o gładkiej lufie, zwykle zasilanych CO2. Stalowe kulki nie są najlepszym rozwiązaniem jeśli chodzi o strzelanie na bardzo dalekie dystanse, jednak wprawny strzelec trafi bez problemu w cel wielkości karty do gry nawet na dystansie 30 m.
Energia wylotowa to podstawa!
Niezależnie od rodzaju i kalibru broni bądź wiatrówki jednym z kluczowych parametrów odpowiedzialnych za zasięg jest nie prędkość a energia wylotowa pocisku. Wzór na energię kinetyczną (której jednostką jest Dżul, J) to połowa iloczynu masy i prędkości podniesionej do kwadratu. Zapisujemy go następująco: E=(m⋅V^2)/2 .
Tak więc na ilość dżuli będą miały wpływ dwa czynniki: jak szybko leci dany pocisk i jak jest ciężki. Właśnie te parametry zadecydują jak daleko i jak celnie można strzelać. Jest to o tyle istotne, gdyż w Polsce czynnikiem decydującym czy wiatrówka jest czy nie jest bronią decyduje właśnie energia wylotowa pocisku. Ustawodawca przyjął, że wszystkie wiatrówki miotające śrut z energią poniżej 17J nie są bronią i mogą być kupowane przez każdą pełnoletnia osobę bez konieczności uzyskania zezwolenia i rejestracji. Co więcej „urządzenia pneumatyczne”, poniżej ustawowego limitu, mogą być użytkowane poza strzelnicami. Oczywiście z zachowaniem zasad bezpieczeństwa aby nikogo nie narazić na uszczerbek na zdrowiu oraz nie niszczyć cudzej własności!
W terenie lepiej się sprawdzi ciężki śrut
Powyższa wiedza prowadzi do pierwszej konkluzji: aby strzelać daleko i celnie potrzebujemy dużej energii. Aby móc to robić bez rejestracji i poza strzelnicami warto zaopatrzyć się w wiatrówkę o energii wylotowej 14-16,8 J. Ważne jest również aby dobrać odpowiedni śrut. Oczywiście najlżejsze śruciny będą najszybsze a najcięższe będą charakteryzowały się wysoką stabilnością lotu. Jednak, jak zwykle trzeba szukać złotego środka: optymalnego balansu pomiędzy masą, kalibrem oraz prędkością wylotową. Ma to znaczenie zwłaszcza w przypadku pneumatyków o bardzo niskiej i wysokiej energii wylotowej. Słaba wiatrówka będzie kiepsko strzelać ciężkim śrutem a w mocnej sporo energii się zmarnuje gdy załadujemy ją bardzo lekką amunicją.
Kluczowa krzywa balistyczna
Aby daleko i celnie strzelać trzeba zdać sobie sprawę z tego jak zachowuje się śrut po opuszczeniu lufy. Jak każdy pocisk w locie podlega kilku zjawiskom. Dysponując pewną energią początkową (zależną od prędkości i masy) jest on stopniowo hamowany przez opór powietrza, równocześnie jego tor lotu zakrzywia się w kierunku ziemi z powodu przyciągania ziemskiego. Im dalej od lufy tym wolniejszy ruch do przodu i tym większy opad. Dlatego tor lotu pocisku nie jest prostoliniowy a raczej przebiega po krzywej balistycznej trochę zbliżonej w kształcie do paraboli.
Aby skutecznie trafić w bardzo małe cele na dużych dystansach należy poznać trajektorię lotu śrutu
Celując wytyczamy linię prostą pomiędzy przyrządami celowniczymi a tarczą. Jednak tak można strzelać tylko z blastera laserowego. W każdym inny przypadku trzeba brać poprawkę na tor lotu pocisku. Dlatego znając krzywą balistyczną, po której porusza się śrut, oraz odległość od celu można łatwo policzyć opad pocisku i wyznaczyć poprawkę, która go uwzględni. Dzięki opanowaniu tej umiejętności doświadczeni strzelcy potrafią skutecznie trafić w bardzo małe cele na dużych dystansach. Pod tym względem strzelanie z wiatrówki jest podobne do prowadzenia ognia z broni palnej tylko, że śrut wytraci swoją energię znacznie szybciej niż kula.
Czynniki atmosferyczne
Dodatkowo śrut z powodu stosunkowo niskiej energii będzie podatniejszy na czynniki atmosferyczne, które potrafią znacząco wpłynąć na punkt trafienia, zwłaszcza na większych odległościach. Jedną z najważniejszych zmiennych mających wpływ na celowanie jest wiatr. Jego podmuchy potrafią znacząco wpłynąć na tor lotu wystrzelonego śrutu. Zwłaszcza jeżeli korzystamy z lekkiej amunicji. Charakteryzuje się ona wprawdzie dużą prędkością wylotową ale mała masa przekłada się na niższą energię. Powoduje to, że takie śruciny będą bardziej podatne na podmuchy wiatru. Dlatego przystrzelaniu długodystansowym trzeba znać trajektorię lotu i umieć ocenić siłę wiatru. Zarówno na stanowisku strzelca jak i w pobliżu celu. Strzelając już na odległość 42 m można spodziewać się różnych zawirowań powietrza, które wpłyną na tor lotu pocisku.
Kolejnym, choć często lekceważonym czynnikiem jest temperatura powietrza. Pomijając zjawisko utraty „mocy” wiatrówek zasilanych z kapsuł CO2 i podobnych temperatura może mieć wpływ na trajektorię pocisku już po opuszczeniu lufy. Jest to trochę „wiedza tajemna” jednak wielu strzelców, zwłaszcza podczas trudnych technicznie zawodów, zaobserwowało różne noszenie śrutu w upalne dni. Nagrzane od skalistego podłoża powietrze wznosząc się do góry potrafiło wypłaszczyć trajektorię śrutu.
Jaki jest skuteczny zasięg wiatrówki?
Znając większość zmiennych które wpływają na energię i tor lotu śrutu można ocenić skuteczny zasięg wiatrówki w praktyce. Oczywiście tu prym będą wiodły karabinki. Ich konstrukcja pozwala na aplikację większej ilości sprężonego gazu, który działa na śrut w długiej lufie. Dzięki temu pocisk poleci dalej i celniej niż z pistoletu pneumatycznego.
Aby osiągnąć duże odległości warto wykorzystywać wiatrówki o większej energii. W ustawowym limicie będą to karabinki generujące, wspomniane wcześniej, 14 do 16,8 J . Taka wartość przy właściwie dobranym (średnim lub ciężkim) śrucie pozwoli strzelać naprawdę daleko.
Minimum przyzwoitości dla dobrych wiatrówek to skuteczny zasięg 50 m. Jeżeli mamy ambicje startować w zawodach, czy to strzelając do tarczy, sylwetek czy też figurek w terenie granica 50 m jest w zupełności wystarczająca. Oczywiście chodzi o skuteczny a nie maksymalny zasięg (ten ostatni jest znacznie większy). Dobre pneumatyki, najlepiej z celownikami optycznymi pozwolą na bezproblemowe, powtarzalne trafianie w okrąg o średnicy 40 mm na tym dystansie.
Wykresy pokazujące tor lotu śrutu na dystansach 50, 100 i 200 m. W przypadku największego dystansu śrut wystrzelony z wiatrówki o energii około 16J opada o 8 do 9 m!
Za rozsądne maksimum podczas strzelania z wiatrówek przyjmuje się dystans 100 m. To już spora odległość, na której rozgrywane są zawody z broni palnej. Nie znaczy to jednak, że limitowe pneumatyki nie poradzą sobie z popularną „setką”. Oczywiście przewagę będą miały karabinki o energii zbliżonej do górnej granicy dozwolonego limitu. Niewątpliwie pomogą dobry spust i precyzyjnie wykonana lufa. Wprawdzie uzyskanie dobrego skupienia będzie już trudne ale satysfakcja po trafieniu celu ogromna. Żeby strzelać z wiatrówki na odległość 100 m powinno się brać poprawki na wiatr, który na takim dystansie potrafi zdmuchnąć śrut kilkanaście centymetrów w poziomie. .
Za ekstremalne dla limitowanych pneumatyków uznaje się strzelanie na 200 m. Teoretycznie aby trafić trzeba celować nawet kilka metrów ponad celem . Należy również pamiętać, że ostatnie 50 m śrut pokona mając bardzo małą energię i będzie bardzo podatny na podmuch wiatru.
Ustawienie celownika
Do celnego strzelania konieczne jest dokładne ustawienie celownika. Niezależnie od tego czy będą to przyrządy mechaniczne czy celownik optyczny trzeba je ustawić (wyzerować na konkretną odległość). Punkt zero to miejsce gdzie oś celowania (linia prosta łącząca celownik z tarczą) przecina się z krzywą balistyczną pocisku. Jako, że ta ostatnia ma kształt paraboli może przeciąć się z linią celowania w jednym punkcie (u szczytu) lub dwóch. Mówimy wtedy o jednym i dwóch zerach. Miejsce przecięcia wskazuje dystans gdzie celujemy bez żadnej poprawki.
Niezależnie od tego czy będą to przyrządy mechaniczne czy celownik optyczny trzeba je ustawić na określony dystans
W przypadku strzelania z wiatrówek wygodnie jest ustawić dwa zera. Stosując dobrej jakości śrut diabolo o średniej masie przy energii wylotowej około 16,2 J ustawia się zera w odległości ok 12 i 32 m. Pozwala to na optymalne celowanie środkiem krzyża na dystansach od 10 do 35 m co umożliwia osiąganie fajnych wyników podczas zawodów strzelectwa terenowego (Hunting Field Target, HFT). W przypadku bardzo precyzyjnego strzelania „w punkt” w zakresie pomiędzy pierwszym a drugim zerem trajektoria lotu śrutu osiągnie apogeum i należy wtedy mierzyć lekko pod celem. W przypadku odległości krótszych niż pierwsze i dłuższych niż drugie zero trzeba brać poprawkę nad celem.
Skupiając się na dystansach większych niż 50 m warto pomyśleć o ustawieniu celownika na większą odległość. Jednak należy pamiętać, że podczas strzelania daleko może zabraknąć regulacji i tak trzeba będzie brać poprawkę w pionie.
Czy strzelanie długodystansowe z wiatrówki ma sens?
Podsumowując warto odpowiedzieć na pytanie czy zabawa w strzelców wyborowych z wiatrówkami w limicie ma sens. Jak zawsze jest wiele opinii. Część uzna, że od zasięgu ważniejsza jest precyzja strzału. Dobry sprzęt umożliwia trafienie w zapałkę na dystansie ponad 30 m.
Jednak zdaniem wielu naprawdę doświadczonych strzelców zabawa w długi dystans jest zdecydowanie warta polecenia! Oczywiście strzelając na ponad 100 m trzeba mieć trochę doświadczenia oraz odpowiednio dobrany karabinek i celownik. Jednak trafienie tak oddalony cel sprawia wiele radości. Ostatecznie każdy musi zadecydować samodzielnie czy chce się skupić na ultra-precyzji czy strzelaniu naprawdę daleko. I jedno i drugie jest w pełni osiągalne wystarczy odrobina ćwiczeń i wytrwałości.
Aby poczuć się jak strzelec wyborowy nie trzeba wiele. Wystarczy trochę doświadczenia i odpowiednio dobrania wiatrówka wraz z celownikiem. Dlatego zapraszamy do zapoznania się z ofertą karabinków, które można kupić bez pozwolenia.
Strzelanie długodystansowe z wiatrówki w pigułce
Ważna jest energia a nie prędkość wylotowa.
Śrut leci po krzywej balistycznej, którą należy poznać aby brać odpowiednie poprawki.
Dobrze dobrany celownik zwiększy satysfakcję ze strzelania.
Trzeba dobrać odpowiedni śrut.
Jakub Link-Lenczowski
Od dziecka fascynują go technologie wojskowe. Wytrwale śledzi trendy w przemyśle zbrojeniowym. Strzela i czasem nawet trafia. Zwykle w realu, bo to fajniejsze niż FPSy. Czas wolny dzieli pomiędzy dwie największe pasje: czytanie i słuchanie muzyki.
